Nagrody Dyrekcji Szpitala za Najlepszą Publikację Naukową

Komisja Nagród Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II w składzie:
• prof. dr hab. n.med. Anetta Undas w roli Przewodniczącej,
• prof. dr hab. n. med. Maria Olszowska,
• prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gajos,
• prof. dr hab. n. med. Tadeusz Przewłocki,
podjęła uchwałę w sprawie przyznania Nagród Dyrekcji Szpitala za Najlepszą Publikację Naukową. Uchwała została zatwierdzona przez Dyrektora Szpitala lek. Grzegorza Fitasa.

I Nagrodę otrzymał zespół autorów:

Katarzyna Holcman, Paweł Rubiś, Andrzej Ząbek, Bogdan Ćmiel, Wojciech Szot, Krzysztof Boczar, Sylwia Wiśniowska-Śmiałek, Agnieszka Stępień, Barbara Małecka, Piotr Podolec i Magdalena Kostkiewicz za artykuł: „The Prognostic Value of 99mTc-HMPAO-Labeled Leucocyte SPECT/CT in Cardiac Device-Related Infective Endocarditis”, który został opublikowany w: JACC:Cardiovascular 2020:1739-1751. doi: 10.1016/j.jcmg.2020.01.025
Autorem korespondującym publikacji jest dr n. med. Katarzyna Holcman.

Dr n. med. Katarzyna Holcman, jest kardiologiem pracującym w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II w Krakowie. Ukończyła z wyróżnieniem studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w 2013 roku. Swoją edukację realizowała częściowo w ośrodkach zagranicznych – Karolinska Institutet w Szwecji oraz University of Rochester w USA. Jest laureatem Stypendium Ministra Zdrowia za osiągnięcia w nauce oraz Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia. Szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie kardiologii odbywała w Oddziale Klinicznym Chorób Serca i Naczyń, równolegle realizując studia doktoranckie na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. W swojej pracy klinicznej i naukowej koncentruje się na tematyce zastosowania technik obrazowania nuklearnego w kardiologii, infekcyjnego zapalenia wsierdzia oraz amyloidozy transtyretynowej serca.

Kilka słów o publikacji – „The Prognostic Value of 99mTc-HMPAO-Labeled Leucocyte SPECT/CT in Cardiac Device-Related Infective Endocarditis”:

infekcyjne zapalenie wsierdzia związane z obecnością wszczepialnych urządzeń do elektroterapii serca pozostaje schorzeniem zagrażającym życiu. Hybrydowa technika tomografii emisyjnej pojedynczych fotonów i tomografii komputerowej z zastosowaniem autologicznych leukocytów znakowanych technetem-99m za pomocą heksametyl-propyleno-aminooksymu (99mTc-HMPAO-SPECT/CT) jest rozwijającą się techniką obrazową w rozpoznawaniu tego schorzenia.   Jej funkcjonalny charakter, pozwalający na lokalizację in vivo migracji znakowanych leukocytów do ognisk zapalnych, sprawia, że ma potencjał zostać potrzebnym uzupełnieniem dla obecnie stosowanych metod diagnostycznych.

Celem tego prospektywnego jednoośrodkowego badania była weryfikacja wartości rokowniczej badania 99mTc-HMPAO-SPECT/CT w przebiegu tego schorzenia.  W analizie uwzględniono śmiertelność całkowitą, śmiertelność wewnątrzszpitalną, usunięcie układu do elektroterapii serca w całości, a także złożony punkt końcowy obejmujący powikłania, mianowicie zdarzenia zatorowe, nową niewydolność serca, niekontrolowaną infekcję, terapię nerkozastępczą, reoperację, nowe sercowe zaburzenia rytmu i przewodzenia. W analizie, pomimo zauważalnego trendu, nie stwierdzono istotnie statystycznie wyższych wskaźników śmiertelności ogólnej wśród pacjentów, którzy prezentowali pozytywne wyniki 99mTc-HMPAO-SPECT/CT. Natomiast w grupie pacjentów z ogniskami zapalnymi wykrywalnymi w badaniu 99mTc-HMPAO-SPECT/CT, stwierdzono istotnie wyższą śmiertelność wewnątrzszpitalną, wyższy odsetek powikłań i wyższą częstość przechodzenia zabiegu całkowitego usunięcia układu do elektroterapii serca. A zatem, zastosowanie 99mTc-HMPAO-SPECT/CT pozwala na lepsze zrozumienie przebiegu choroby, aktualnego stanu klinicznego i dobranie odpowiedniej strategii leczenia.

Ponadto, opublikowane wyniki poszerzają dowody wspierające wykorzystanie obrazowania multimodalnego w grupie pacjentów z infekcyjnym zapaleniem wsierdzia związanym z obecnością wszczepialnych urządzeń do elektroterapii serca.

II Nagrodę otrzymał zespół autorów:

Magdalena Kopytek, Michał Ząbczyk, Piotr Mazur, Anetta Undas i Joanna Natorska za artykuł: „Accumulation of advanced glycation end products (AGEs) is associated with the severity of aortic stenosis in patients with concomitant type 2 diabetes”. Opublikowany w Cardiovascular Diabetology 2020;19:92. doi: 10.1186/s12933-020-01068-7.
Autorem korespondującym publikacji jest dr hab. n. med. Joanna Natorska, pełniąca obowiązki Kierownika Pracowni Krakowskiego Centrum Badań i Technologii Medycznych w naszym Szpitalu.
Od roku 2001 prowadzi badania naukowe, jako główny wykonawca i wykonawca wielu projektów badawczych finansowanych ze środków Komitetu Badań Naukowych oraz Narodowego Centrum Nauki. W roku 2010 współtworzyła Pracownię Badań Autoimmunologicznych w Szpitalu Jana Pawła II wykonującą badania z zakresu autoimmunologii zarówno dla pacjentów przychodni, jak i oddziałów szpitalnych. Prowadząc badania zarówno in loco – w tkance zastawki oraz in vitro – na hodowlach miofibroblastów izolowanych ze stenotycznych zastawek aortalnych, oszacowała wpływ miejscowo zachodzących procesów na stan układu hemostazy. Ponadto, bierze udział w badaniach dotyczących wpływu czynników genetycznych i środowiskowych na fenotyp sieci fibrynowej u pacjentów z ryzykiem wystąpienia chorób zakrzepowo-zatorowych.

O publikacji – „Accumulation of advanced glycation end products (AGEs) is associated with the severity of aortic stenosis in patients with concomitant type 2 diabetes”:

stenoza aortalna jest najczęstszą nabytą wadą zastawkową serca w populacji osób dorosłych bez możliwości leczenia farmakologicznego. Częstość występowania stenozy aortalnej u pacjentów wieku powyżej 65 lat waha się od 2 do 7% i szacuje się, że do 2030 roku na całym świecie będzie obecnych około 4,5 miliona przypadków stenozy aortalnej. Ponadto, wśród chorych na stenozę aortalną, częstość cukrzycy jest wyraźnie wyższa niż w populacji ogólnej i widocznie wzrasta. Ciągły wzrost liczby pacjentów operowanych z powodu stenozy aortalnej jest związany ze starzeniem się populacji  i przyczynia się do wysokich kosztów leczenia.

Badanie przeprowadzono na grupie 126 chorych (w tym 50 ze współistniejącą cukrzycą typu 2).  W ramach niniejszego projektu udowodniono, że akumulacja zaawansowanych produktów końcowych glikacji (AGEs, advanced glycation end-products) w obrębie stenotycznych zastawek aortalnych i we krwi obwodowej jest zaangażowana w progresję stenozy aortalnej u pacjentów z cukrzycą. Po raz pierwszy u pacjentów ze stenozą aortalną a towarzyszącą cukrzycą w porównaniu do chorych bez cukrzycy wykazano zwiększoną akumulację AGEs związaną z hiperglikemią oraz wzrost ekspresji receptora dla AGEs (RAGE) w obrębie stenotycznych zastawek. Ponadto, u pacjentów z towarzyszącą cukrzycą wykazano związek pomiędzy poziomem hiperglikemii z ciężkością stenozy aortalnej. Nasze dane sugerują, że utrzymanie wskaźników oceny długoterminowej kontroli glikemii w granicach wartości prawidłowych może spowolnić tempo progresji AS u pacjentów ze współistniejącą cukrzycą.
III Nagrodę otrzymał zespół autorów:

Ewa Wypasek, Joanna Natorska, Piotr Mazur, Magdalena Kopytek, Bogusław Gawęda, Przemysław Kapusta, Jacek Madeja, Teresa Iwaniec, Bogusław Kapelak i Anetta Undas za artykuł: „Effects of rivaroxaban and dabigatran on local expression of coagulation and inflammatory factors within human aortic stenotic valves”, który został opublikowany w Vascular Pharmacology 2020;130:106679. doi: 10.1016/j.vph.2020.106679.
Autorem korespondującym publikacji jest dr hab. n. med. Ewa Wypasek.
Kieruje Pracownią Biologii Molekularnej, w której zajmują się głównie diagnostyką genetycznie uwarunkowanych chorób serca i naczyń. Od 2006 roku jest to wiodący w Małopolsce ośrodek wykonujący pełen panel badań w kierunku trombofilii. Obejmuje analizę polimorfizmów genetycznych sprzyjających zakrzepicy, oznaczenie poziomów inhibitorów krzepnięcia, oznaczenie stężenia homocysteiny, oznaczenia w kierunku zespołu antyfosfolipidowego i poziomu czynnika VIII. Pracownia prowadzi również badania w kierunku wrodzonego niedoboru inhibitorów krzepnięcia: antytrombiny, białka C i S, jako przyczyny zakrzepic żylnych i tętniczych oraz niedoboru fibrynogenu (dysfibrynogenemii oraz hipofibrynogenemii). Jest to jedyny w Małopolsce ośrodek prowadzący diagnostykę trombocytopenii indukowanej heparyną (HIT), którą stwierdza się u 0,3-3% chorych leczonych heparyną niefrakcjonowaną i u <1% chorych otrzymujących heparynę drobnocząsteczkową.

O publikacji – „Effects of rivaroxaban and dabigatran on local expression of coagulation and inflammatory factors within human aortic stenotic valves”:

wpływ rywaroksabanu i dabigatranu na lokalną ekspresję czynników krzepnięcia i czynników zapalnych w ludzkich stenotycznych zastawkach aortalnych.

Stenoza aortalna (AS) jest obecnie najczęściej występującą i najczęściej operowaną nabytą wadą zastawkową serca. Wiele dowodów wskazuje, że patomechanizm miażdżycy i AS jest podobny jednak kalcyfikacja zastawki aortalnej następuje szybciej a jej nasilenie jest zwykle większe niż w blaszkach miażdżycowych. Jest to spowodowane m.in. obecnością komórek zrębowych (interstycjalnych, ang. valvular interstitial cells, VICs) w zastawce, które łatwo przekształcają się osteoblasty czyli komórki kościotwórcze. W ostatnich latach wykazano, że układ krzepnięcia pełni znaczącą rolę w rozwoju AS czego wyrazem jest m.in. ekspresja czynnika tkankowego (ang. tissue factor, TF) i akumulacja fibryny na powierzchni i wewnątrz płatków zastawki.

W niniejszym artykule wykazaliśmy obecność innych białek układu krzepnięcia in loco w płatkach zastawek u pacjentów z AS takich jak FX, FXa, FVII i receptorów PAR1 i PAR2 (protease-activated receptors), przez które te białka działają. Udowodniliśmy, że VICs hodowane in vitro wykazują stałą ekspresję FX, PAR1 i PAR2 i są zdolnie do ekspresji FII, FVII i FXa po stymulacji zapalnej. Obecność PAR1 i PAR2 sugeruje możliwe działanie trombiny i FXa bezpośrednio na VIC. Można wnioskować, że u chorych z AS, miejscowa ekspresja białek układu krzepnięcia i PAR1/2 na komórkach VIC może przyczynić się do progresji choroby związanej z nasileniem stanu zapalnego i postępującym procesem kalcyfikacji zastawki.

Co ważne wykazaliśmy, że nowe leki przeciwkrzepliwe (doustne antykoagulanty niebędące antagonistami witaminy K) takie jak rywaroksaban (bezpośredni inhibitor FXa) i dabigatran (bezpośredni inhibitor trombiny) w stężeniach fizjologicznych mogą hamować odpowiednio działanie FXa i trombiny na poziomie in vitro. Wykazaliśmy, że zarówno rywaroksaban jak i dabigatran prowadzi do obniżenia uwalniania przez VIC metaloproteinaz (MMP1, -2, -3) i cytokin/białek zaangażowanych w proces zapalny i kalcyfikację zastawki (IL-32, -34, -35; osteopontyna, osteokalcyna). Można przypuszczać, że długotrwałe leczenie rywaroksabanem lub dabigatranem może zmniejszyć stan zapalny w obrębie stenotycznych zastawek aortalnych i prowadzić do wolniejszego włóknienia/wapnienia zastawki aortalnej u ludzi.

Otrzymane wyniki wskazują na możliwość wdrożenia nowych strategii terapeutycznych potencjalnie zwalniających lub/i hamujących progresję stenozy aortalnej. Ze względu na wydłużający się okres życia, AS będzie rozpoznawalna w nadchodzących latach coraz częściej. Zastosowanie nowych leków w leczeniu AS jest bardzo ważne ze względu na dotychczasowy brak skutecznej farmakoterapii tej wady co powoduje, że objawowi chorzy z AS muszą być poddani leczeniu operacyjnemu.