Projekty Narodowego Centrum Nauki
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: MINIATURA 8
Kierownik Projektu: dr Maciej Stąpór
Kwota projektu ogółem: 49 999,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 49 999,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 04.06.2024 – 03.06.2025 (12 miesięcy)
Krótki opis projektu:
Stenoza aortalna (AS) to postępująca choroba związana ze zmniejszeniem światła zastawki aortalnej
i ruchomości jej płatków, czego konsekwencją jest uszkodzenie lewej komory, niewydolność serca a nawet zgon. AS jest najczęstszą nabytą wadą zastawkową u dorosłych, zarówno w Europie, jak i w Ameryce Północnej. Częstość AS u pacjentów powyżej 65 roku życia wynosi od 2 do 7% [1]. Szacuje się, że do roku 2030 na świecie zostanie zdiagnozowanych około 4,5 miliona pacjentów z AS. Obecnie ciężką AS można leczyć za pomocą operacyjnej wymiany zastawki (SAVR) lub metodą przezcewnikowej implantacji zastawki aortalnej (TAVI). Pacjenci kwalifikowani do TAVI, w porównaniu do SAVR, wykazują tendencję do tworzenia skrzepów fibrynowych o zbitej strukturze (niskiej przepuszczalności), które są bardziej odporne na lizę (tzw. prozakrzepowy fenotyp skrzepu) [2]. Subkliniczna zakrzepica płatków zastawki jest obserwowana u nawet 40% pacjentów po TAVI [3-4], a przewidywana śmiertelność, w tym z powodu masywnej zakrzepicy w ciągu 2 lat od zabiegu wynosi nawet około 20% [5].
Do badania włączonych zostanie 50 dorosłych pacjentów poddawanych TAVI zgodnie z kwalifikacją kardiogrupy. Kryteria wyłączenia obejmują: istotną miażdżycę, wady wielozastawkowe, przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych (NOAC/VKA), ostre infekcje, chorobę nowotworową, choroby autoimmunologiczne i historię żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Badanie echokardiograficzne z oceną parametrów pracy zastawki zostanie wykonane trzykrotnie: przed zabiegiem, dzień po i 6 miesięcy po implantacji zastawki. Pobranie krwi żylnej nastąpi dwukrotnie: przed zabiegiem i po 6 miesiącach. Po 6 miesiącach obserwacji zostanie wykonana ponadto tomografia komputerowa serca w celu diagnostyki w kierunku subklinicznej zakrzepicy. Morfologia krwi obwodowej, profil lipidowy, poziomy kreatyniny, D-dimeru, fibrynogenu, CRP, i glukozy zostaną ocenione w laboratorium szpitalnym. Analiza fenotypu osoczowego skrzepu fibrynowego obejmie ocenę przepuszczalności skrzepu (Ks) oraz czasu jego lizy (CLT). Ks zostanie wyrażony jako objętość buforu przesączająca się przez skrzep wytworzony z osocza cytrynianiowego pacjenta po dodaniu 1 U/ml trombiny oraz 20 mM CaCl2 [6]. CLT zostanie oceniony turbidymetrycznie w obecności 0.5 U/ml trombiny, 18 ng/ml egzogennego tkankowego aktywatora plazminogenu (tPA), 15 μM fosfolipidów oraz 15 mM CaCl2 w modyfikacji własnej [6]. Kalibrowany automatyczny trombogram (CAT) zostanie wykorzystany do oceny endogennego potencjału trombiny (ETP) w osoczu [6]. Oznaczenia będą wykonane w Centrum Badań i Technologii Medycznych KSS im. św. Jana Pawła II przez wykwalifikowany personel. Parametry laboratoryjne zostaną skorelowane z parametrami echokardiograficznymi i obecnością subklinicznej zakrzepicy protezy TAVI. Liczność próby oszacowano na podstawie różnic pomiędzy wartościami Ks i CLT na podstawie wcześniejszego badania [2] i zakładając moc testu na poziomie 90%, wymaga liczba pacjentów wynosi przynajmniej 44 osoby.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: MINIATURA 8
Kierownik Projektu: dr Patrycja Zofia Mołek – Dziadosz
Kwota projektu ogółem: 49 999,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 49 999,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 04.06.2024 – 03.06.2025 (12 miesięcy)
Krótki opis projektu:
Migotanie przedsionków (AF) jest najczęściej występującą arytmią wśród osób dorosłych. AF związane jest 5-krotnie wyższym ryzykiem udaru oraz 3,5-krotnym wzrostem ryzyka zgonu [1]. Poprzednie badania dowiodły, że pacjenci z AF charakteryzują się stanem prozakrzepowym, o czym świadczy zwiększone stężenie D-dimerów, czynnika von Willebranda (VWF), markerów aktywacji płytek krwi i generacji trombiny, w połączeniu z nasilonym stanem zapalnym [2]. Wykazano również, że AF wiąże się z niekorzystnie zmienionymi właściwościami skrzepu fibryny, w tym tworzeniem bardziej zbitych sieci fibryny oraz hipofibrynolizą [3]. Krzepnięcie krwi i stan zapalny związany z nasilonym stresem oksydacyjnym są ze sobą ściśle powiązane, wykazując wzajemne oddziaływanie na wielu poziomach [4, 5].
8-izoprostaglandyna F2 (8-izoprostan) jest produktem końcowym nieenzymatycznych modyfikacji kwasu arachidonowego i lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) [5]. Ponadto 8-izoprostan jest dokładnym i niezawodnym parametrem ilościowego pomiaru stresu oksydacyjnego u ludzi [6]. Jego podwyższony poziom we krwi został stwierdzony wśród pacjentów z AF, cukrzycą typu 2, infekcjami, niewydolnością nerek i niewydolnością serca [7, 8]. W poprzednich badaniach udowodniłam wraz z współpracownikami, że podwyższony poziom 8-izoprostanu, częściowo poprzez zmienioną strukturę skrzepu fibrynowego, ale także generację trombiny, związany jest z występowaniem zdarzeń zakrzepowo-zatorowych pomimo terapii przeciwkrzepliwej u pacjentów z AF [9]. Jak dotąd oksydacja, mierzona jako karbonylacja białek (PC) nie została zbadana. Nie wiadomo, czy taka modyfikacja posttranslacyjna fibrynogenu, który blisko 20-krotnie bardziej podatny na modyfikacje oksydacyjne niż albumina, może wpływać na niekorzystną modyfikację właściwości skrzepu fibrynowego.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: MINIATURA 7
Kierownik Projektu: dr n. med. Adam Mazurek
Kwota projektu ogółem: 49 999,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 49 999,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 11.07.2023 – 10.01.2025
Krótki opis projektu:
Pacjenci z cukrzycą typu 2 (DMT2) stanowią istotny odsetek wszystkich chorych z bezobjawowym zwężeniem tętnic szyjnych (CarS). Analogicznie do występowania miażdżycy w innych łożyskach naczyniowych (i.e. wieńcowym, tętnic kończyn dolnych) istnieje prawdopodobieństwo, że współwystępowanie tych dwóch jednostek chorobowych może się wiązać z większym ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych miażdżycy, w szczególności udarem niedokrwiennym mózgu. Ocena parametrów zapalnych, krzepnięcia i fibrynolizy, produktów zaawansowanej glikacji, prozakrzepowego fenotypu osoczowego skrzepu fibrynowego, ich związku z parametrami morfologicznymi blaszki miażdżycowej w badaniu ultrasonograficznym/ angiograficznym oraz charakterystyki klinicznej badanej grupy chorych może przyczynić się do lepszego zrozumienia przebiegu choroby i rokowania w DMT2 i bezobjawowym CarS. Pozwoli to w przyszłości na określenia kierunku badań u pacjentów z bezobjawowym klinicznie zwężeniem tętnicy szyjnej i cukrzyca typu 2 w aspekcie ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu. Wyniki niniejszego badania będą traktowane jako pilotażowe, na ich podstawie zostanie zaprojektowane badanie prospektywne, obejmujące większą grupę pacjentów (400-500), z bezobjawowym zwężeniem tętnicy szyjnej u chorych z DMT2 i bez DMT2, w którym wybrane markery biochemiczne osocza zostaną skorelowane z długoterminową obserwacją kliniczną pacjentów (ocena ryzyka wystąpienia udaru niedokrwiennego mózgu) oraz nieinwazyjną (USG) i inwazyjną (angiografia, IVUS) oceną blaszki miażdżycowej. Badanie takie, finansowane w ramach konkursu SONATA, pozwoli na pogłębioną analizę w grupie pacjentów z bezobjawowym zwężeniem tętnicy szyjnej i cukrzycą typu 2 i może posłużyć do opracowania nowych standardów postępowania u tych chorych mających prawdopodobnie zwiększone ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu. Wyniki mogą również stanowić waży argument w dyskusji o zasadności leczenia przeciwkrzepliwego w tej grupie chorych, w tym niskodawkowej terapii (i.e. COMPASS).
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: MINIATURA 7
Kierownik Projektu: dr n. med. Monika Smaś – Suska
Kwota projektu ogółem: 49 999,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 49 999,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 11.07.2023 – 10.01.2025
Krótki opis projektu:
Oczekiwanym rezultatem proponowanych badań będzie dokonanie ważnych klinicznie obserwacji dotyczących związku między nasileniem wytwarzania zewnątrzkomórkowych pułapek neutrofilowych (NETs) a niekorzystnym fenotypem skrzepu u pacjentów po operacji Fontana. Istnienie takiej zależności może wskazać nowy ważny mechanizm powikłań zakrzepowo-zatorowych w tej grupie chorych oraz ukierunkować badania na możliwość farmakologicznego hamowania generacji NETs w prewencji tego typu powikłań. Jest to szczególnie ważne w kontekście poznania patomechanizmów progresji powikłań narządowych u pacjentów po operacji Fontana, w tym szczególnie uszkodzenia wątroby. Obserwowane zmiany pozwolą na wskazanie potencjalnych mechanizmów zaangażowanych w rozwój obserwowanej patologii narządowej w tej grupie chorych. Proponowane w niniejszym projekcie pilotażowe badanie pozwoli na weryfikację związku wytwarzania NETs ze strukturą skrzepu fibrynowego u pacjentów po operacji Fontana, której pełniejsze zrozumienie i ocena znaczenia klinicznego będą celem przyszłego projektu badawczego. Ten ostatni, przeprowadzony zostanie na większej grupie chorych, uwzględniając celowane analizy z zakresu biochemii, diagnostyki obrazowej czy analizy funkcjonalnej. Drugim oczekiwanym rezultatem będzie wstępna ocena przydatności diagnostycznej obserwowanych zmian molekularnych w osoczu, świadczących o nasileniu wytwarzania NETs jako wczesnych, nieinwazyjnych markerów zwiastujących rozwój niewydolności wątroby u chorych sercem jednokomorowym poprzedzających wyraźne manifestacje kliniczne. Osoczowy poziom cytrulinowanego histonu H3 (H3cit), mieloperoksydazy (MPO) i wolnego zewnątrzkomórkowego DNA (cfDNA) (będących markerami NETs) mogą stanowić ważne uzupełnienie (zwiększające czułość i specyficzność) używanych obecnie nieinwazyjnych współczynników diagnostycznych włóknienia i niewydolności wątroby, takich jak stosunek transaminazy asparaginianowej do transaminazy alaninowej (stosunek AST/ALT), wskaźnik stosunku AST do płytek (APRI), wskaźnik Fornsa i wskaźnik włóknienia – FIB-4 oraz wskaźnik MELD (z ang. Model for End Stage Liver Disease) z wyłączeniem międzynarodowego współczynnika znormalizowanego (MELD-XI).
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: MINIATURA 7
Kierownik Projektu: dr n. med. Katarzyna Holcman
Kwota projektu ogółem: 49 999,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 49 999,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 11.07.2023 – 10.07.2024 (12 miesięcy)
Krótki opis projektu:
Amyloidoza serca (CA) jest aktualnie coraz częściej rozpoznawana dzięki rozwojowi i szerszej dostępności nieinwazyjnych technik obrazowych. Historycznie choroba była dotychczas postrzegana jako nieuleczalna, a rozpoznanie wiązało się z kilkumiesięcznym okresem przeżycia. W chwili obecnej obserwuje się dynamiczny rozwój terapii modyfikujących przebieg choroby w amyloidozie transtyretynowej (ATTR). Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła jest jednym z referencyjnych ośrodków w Polsce w leczeniu ATTR, z uwagi na dostęp do wyspecjalizowanej pracowni medycyny nuklearnej, dostępności leczenia swoistego i badań klinicznych. Dzięki prowadzonemu od 2020 roku programowi pt.: „The comparisons of regional scintigraphic DPD uptake between patients with hereditary and wild type cardiac transthyretin amyloidosis” Pfizer Research Grant (ID#57165999), pacjenci z ATTR oraz ich rodziny są ocenione wielomodalnie (badanie echokardiograficzne z oceną odkształcania podłużnego, badanie scyntygraficzne oraz SPECT/CT) i genetycznie (sekwencjonowanie genu transtyretyny).
Z uwagi na rozwój terapii swoistych choroby (leki stabilizujące, terapia genowa) istotne jest diagnozowanie choroby na wczesnym etapie, kiedy objawy są stosunkowo łagodne, a wdrożenie leczenia pozwala na zatrzymanie przebiegu kardiomiopatii, poprawę jakości życia, zmniejszenie ryzyka hospitalizacji z powodu zaostrzenia niewydolności serca oraz śmiertelności. Aktualnie nie ma opublikowanych szerokich danych dotyczących potencjalnej roli biomarkerów w ocenie pacjentów z CA w przebiegu ATTR w grupie bezobjawowych nosicieli patogennych wariantów TTR. Uzyskane dane w proponowanym badaniu pozwolą na ocenę asocjacji wybranych nowych biomarkerów (GDF15, ST2, galektyna-3, TIMP-1, MMP-9, NfL) z parametrami klinicznymi, genetycznymi i z badań obrazowych, co może przełożyć się na kontynuację tego tematu badawczego w kolejnych projektach naukowych z uwzględnieniem większej liczby pacjentów.
Istotnym elementem obrazu klinicznego choroby, jest zwiększone ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych, niezależne od występowania migotania przedsionków. Znaczny odsetek (27%) pacjentów z CA w przebiegu ATTR może mieć niezdiagnozowane skrzepliny w uszku lewego przedsionka. Udowodniono również, że standardowe skale do oceny ryzyka zakrzepowo-zatorowego jak CHA2DS2Vasc, nie są wiarygodne w tej populacji. Patomechanizm zwiększonego ryzyka zakrzepowo-zatorowego w tej grupie może być związany z bezpośrednim naciekiem amyloidu w przedsionkach, jak również wzrostem ciśnienia napełniania lewej komory i zwiększonym obciążeniem następczym lewego przedsionka, co skutkuje jego powiększeniem i przebudową. Późniejszy zastój krwi potencjalnie predysponuje do rozwoju skrzeplin wewnątrzsercowych, które mogą powodować zator w naczyniach obwodowych. Ponadto, naciek amyloidu prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego i dysfunkcji śródbłonka, co może aktywować prozakrzepową kaskadę zapalną, co skutkuje zwiększonym potencjałem trombogennym. W dostępnym piśmiennictwie brak jest szerokich danych dotyczących bezpośredniej oceny biomarkerów stanu prozakrzepowego w przebiegu amyloidozy transtyretynowej serca. Analiza potencjału osoczowego do generacji trombiny może dostarczyć brakujących danych w zakresie obecności stanu prozakrzepowego w przebiegu amyloidozy transtyretynowej serca.
Wyniki niniejszego badania będą traktowane jako pilotażowe a na ich podstawie zostanie zaplanowane dalsze, większe badanie prospektywne. Badanie takie, realizowane w ramach projektu SONATA lub OPUS pozwoli na pogłębioną analizę mechanizmów stanu prozakrzepowego w przebiegu amyloidozy transtyretynowej serca oraz posłuży do prac nad opracowaniem algorytmu pozwalającego na wyodrębnienie grupy pacjentów najbardziej zagrożonych powikłaniami zakrzepowo-zatorowymi. Dostarczy to danych niezbędnych do opracowania zaleceń dotyczących oceny ryzyka oraz leczenia przeciwzakrzepowego w przebiegu amyloidozy transtyretynowej serca, co może przełożyć się na redukcję powikłań i poprawę wyników leczenia.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: MINIATURA 7
Kierownik Projektu: dr n. med. Beata Róg
Kwota projektu ogółem: 49 999,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 49 999,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 30.05.2023-29.11.2024 (18 miesięcy)
Krótki opis projektu:
Dorośli po operacji zespołu Fallota (ToF) w dzieciństwie stanowią liczną grupę pacjentów (257) pozostającą w obserwacji Ośrodka Wrodzonych Wad Serca u Dorosłych w Szpitalu im. św. JP II, z uwagi na wysoką przeżywalność wzrasta ilość pacjentów i odległych powikłań, w tym migotania przedsionków (AF). Mechanizmy powikłań zakrzepowo-zatorowych w tej grupie są słabo poznane. Nieliczne dane z piśmiennictwa wskazują na dwukrotnie wyższą częstość powikłań zakrzepowo-zatorowych u chorych z ToF i AF, ryzyko to wzrasta z wiekiem i współistnieniem chorób przewlekłych. W dostępnym piśmiennictwie brak jest badań dotyczących stanu prozakrzepowego oraz oceny fenotypu skrzepu u chorych po ToF. Ocena budowy i właściwości skrzepów fibrynowych oraz sprawność ich fibrynolizy może dostarczyć cennych informacji w zakresie ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych u dorosłych po ToF. Dotychczas nie wyjaśniono jaki jest mechanizm wzmożonej generacji trombiny u chorych w odległej obserwacji po operacji ToF oraz czy prozakrzepowy fenotyp skrzepu fibrynowego charakteryzujący się szybszym formowaniem gęstszej sieci fibrynowej może być powiązany z występowaniem powikłań zakrzepowo-zatorowych. Zatem konieczna jest identyfikacja mechanizmów prowadzących do wzmożonej generacji trombiny u dorosłych po ToF.
Wyniki niniejszego badania będą traktowane jako wstępne i pilotażowe, na ich podstawie zostanie zaprojektowane badanie prospektywne, obejmujące większą grupę pacjentów. Badanie takie, pozwoli na pogłębioną analizę w grupie pacjentów po operacji ToF i posłuży do prac nad opracowaniem algorytmu pozwalającego na wyodrębnienie grupy pacjentów najbardziej zagrożonych powikłaniami zakrzepowo- zatorowymi. Poznanie mechanizmów prowadzących do rozwoju zaburzeń zakrzepowo-zatorowych i wyodrębnienie czynników ryzyka ich występowania pozwoli na opracowanie modelu opieki nad chorymi z uwzględnieniem leczenia przeciwkrzepliwego. Takie postępowanie może przyczynić się zmniejszenia liczby groźnych powikłań odległych u chorych po leczeniu operacyjnym ToF, a tym samym może zarówno wydłużyć życie i poprawić jego jakość. Jest to istotne w kontekście klinicznym, ze względu na potrzebę opracowania wskazań do spersonalizowanej terapii przeciwkrzepliwej u pacjentów po korekcji ToF.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: PRELUDIUM-20
Kierownik Projektu: mgr inż. Magdalena Teresa Kopytek
Opiekun Naukowy Projektu: dr hab. n. med. Joanna Natorska, prof. UJ
Kwota projektu ogółem: 210 000,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 210 000,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 25.01.2022-24.01.2025 (36 miesięcy)
Krótki opis projektu:
Stenoza aortalna (SA) jest najczęstszą przyczyną nabytej wady zastawkowej serca u osób powyżej 65 roku życia, bez dostępnego leczenia farmakologicznego hamującego progresję choroby. Niestety, ze względu na podeszły wiek pacjentów śmiertelność z różnych przyczyny jest bardzo wysoka. SA jest aktywnym procesem zapalnym zachodzącym w odpowiedzi na uszkodzenie śródbłonka. Zarówno stan zapalny, jak i aktywacja układu krzepnięcia są zaangażowane w rozwój i progresję SA. Coraz więcej danych wskazuje, że poziom lipoprotein i ich utlenionych form jest związany ze stopniem nasilenia zapalenia oraz przebudową tkanek w SA. Lp(a) ma właściwości prozakrzepowe i proaterogenne, a jego struktura jest wysoce homologiczna z plazminogenem – głównym białkiem fibrynolitycznym. Konkurencja między apo(a) a plazminogenem o miejsca wiązania sugeruje, że Lp(a) jest zdolna do hamowania fibrynolizy i promowania krzepnięcia. Wykazano, że leczenie hipolipemizujące statynami nie zmniejsza tempa progresji SA. Jednak badania kliniczne nad inhibitorami konwertazy proproteinowej subtylizyny/keksyny typu 9 (PCSK9) wykazały, że leczenie to znacząco obniża poziom cholesterolu LDL, a także poziom Lp(a) i podwyższa poziom cholesterolu HDL u pacjentów z hipercholesterolemią. Ostatnio zasugerowano, że inhibitory PCSK9 poza działaniem obniżającym poziom lipidów, mogą wykazywać plejotropowe działanie na hemostazę i stan zapalny.
Stawiamy hipotezę, że wysokie poziomy lipidów we krwi krążącej prowadzą nie tylko do nasilenia zapalenia i aktywacji układu krzepnięcia, ale także upośledzają fibrynolizę, co przyśpiesza tempo degeneracji zastawki aortalnej. Ponadto przypuszczamy, że zablokowanie PCSK9 może hamować procesy zapalne i zmniejszyć aktywację kaskady układu krzepnięcia.
Celem projektu jest wielokierunkowa ocena wpływu Lp(a) i LDL na stan zapalny oraz aktywację układu krzepnięcia i fibrynolizy (1) we krwi obwodowej pacjentów z SA, (2) w obrębie stenotycznych zastawek i (3) w hodowlach in vitro zastawkowych komórek śródmiąższowych (VICs) wraz z badaniem mechanistycznym inhibitorów PCSK9, w celu wyjaśnienia ich potencjalnych korzyści i efektów plejotropowych. Postulowana hipoteza badawcza zostanie zweryfikowana przy użyciu szeregu metod, takich jak czas lizy skrzepu, immunofluorescencja, hodowle in vitro, mikrotomografia komputerowa, analiza proteomiczna i genetyczna oraz testy ELISA. Do badania zostanie włączonych 100 pacjentów (50 pacjentów z hipercholesterolemią i 50 pacjentów z prawidłowym profilem lipidowym) z rozpoznaną izolowaną SA poddawanych wymianie zastawki aortalnej. Stenotyczne zastawki pozyskane podczas zabiegu wymiany zastawki aortalnej posłużą jako źródło komórek do hodowli in vitro, w tym eksperymentów mechanistycznych.
Projekt może pozwolić na lepsze zrozumienie patobiologii SA, a tym samym uzasadnić zastosowanie inhibitorów PCSK9 jako leków opóźniających wapnienie zastawek u pacjentów z SA i z wysokim poziomem krążących lipidów.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: PRELUDIUM-19
Kierownik Projektu: lek. Ewa Dziewięcka
Opiekun Naukowy Projektu: dr hab. Paweł Rubiś, prof. UJ
Kwota projektu ogółem: 210 000,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 210 000,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 11.02.2021-10.02.2025 (48 miesięcy)
Krótki opis projektu:
Niewydolność serca (ang. HF) to ogólnoświatowy problem, który występuje u około 1-2% populacji ogólnej. Podczas HF serce ulega różnym wielopoziomowym niekorzystnym zmianom. Najczęstszą etiologią HF w młodszej populacji jest kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM). Populacja pacjentów z DCM istotnie różni się od ogólnej populacji HF, m.in. w zakresie etiologii uszkodzenia serca, innym przebiegu klinicznym (w DCM typowo u około połowy pacjentów występuje poprawa funkcji i morfologii serca – odwrotny remodeling lewej komory, ang. LVRR), mniejszej współchorobowość oraz śmiertelności. Autonomiczny układ nerwowy, składający się z para- i współczulnego układu nerwowego (ang. PSNS, SNS), reguluje funkcję układu sercowo-naczyniowego. SNS jest powiązany z odpowiedzią „walcz i uciekaj”, podczas gdy PSNS odpowiada za ciągły efekt „tonizujący”. W HF ciągła stymulacja adrenergiczna (SNS) prowadzi do niekorzystnej przebudowy serca. Aby odwrócić te niekorzystne zmiany, zaleca się wielopoziomową blokadę neurohormonalną, w tym blokadę SNS β-blokerami (BB). Poprawa funkcji i morfologii serca (proces LVRR) podczas terapii BB została potwierdzona 2 dekady temu. Ponadto, po wprowadzeniu terapii BB, odnotowano korzystne zmniejszenie ciągłej stymulacji adrenergicznej (układu SNS). Jednym z najbardziej praktycznych narzędzi do badania sercowego SNS jest tomografia emisyjna pojedynczych fotonów (ang. SPECT) z 123I-meta-jodobenzylguanidyną (MIBG). Podczas rozwoju HF uszkodzony SNS skutkuje nieprawidłowymi wynikami SPECT (zwiększony wychwyt oraz przyspieszone „wypłukiwanie” znacznika w zakresie serca). Stwierdzono, że stopień upośledzenia wychwytu MIBG w mięśniu sercowym jest związany z gorszym rokowaniem w HF i DCM. Wyjaśnienie tego zjawiska jest nieznane, ale sugeruje się jego związek z normalizacją funkcji SNS podczas procesu LVRR.
Badanie ma na celu analizę zależności między funkcją układu SNS serca (metoda SPECT
z MIBG), obecnością LVRR (ocena w badaniu echokardiograficznym, ang. TTE), tolerancją wysiłku (ocenioną testem spiroergometrycznym, ang. CPX) i profilem laboratoryjnym niewydolnością serca (NT-proBNP, troponina, CRP).
Metodologia projektu badawczego:
Do badania zostanie włączonych 30 pacjentów z wczesną postacią kardiomiopatii rozstrzeniowej (<6miesięcy) i stabilnymi objawami niewydolności serca (NYHA I-III przez co najmniej 2 tygodnie). Wyjściowo oraz po 12 i 24 miesiącach wszyscy pacjenci przejdą: ocenę kliniczną, TTE, CPX oraz badania laboratoryjne. Ponadto wyjściowo oraz po 12 miesiącach zostanie przeprowadzone badanie MIBG-SPECT. Zgodnie z wyjściową i 12-miesięczną oceną echokardiograficzną zostanie ustalona obecność LVRR. Dynamika zmian wyników MIBG-SPECT zostanie porównana pomiędzy pacjentami z i bez LVRR. Ponadto między 12 a 24 miesiącem obserwacji zostanie oceniony związek pomiędzy późnym LVRR, a funkcją SNS (wynikiem MIBG-SPECT). Najważniejsze spodziewane efekty
Optymalna terapia medyczna HF obejmuje między innymi neurohormonalną blokadę układu adrenergicznego (BB), która bezsprzecznie poprawia rokowanie u pacjentów z HF i DCM. Proces fizjologiczny leżący u podstaw tego mechanizmu nie jest w pełni znany. Dlatego planujemy ocenić związek pomiędzy dynamiką zmian funkcji SNS podczas LVRR, co istotnie poszerzy wiedzę na temat mechanizmu LVRR. Ponadto analiza wydolności wysiłkowej podczas LVRR w kontekście funkcji SNS pozwoli ustalić mechanizm objawów HF u pacjentów i potencjalnie je zredukować. Aby optymalizować terapię HF (w tym BB) w oparciu o ocenę unerwienia adrenergicznego serca (funkcję układu SNS), potrzebny jest nowy obiektywny parametr oceniający wychwyt znacznika MIBG w trakcie SPECT. W tym celu zostanie stworzony parametr ilościowy, standaryzowany, który ujednolici wyniki poprzez analizę komputerową obrazów SPECT.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki
Projekt: OPUS 18
Kierownik Projektu: dr hab. n. med. Paweł Rubiś, prof. UJ
Stypendium naukowe NCN: lek. Mateusz Winiarczyk
Kwota projektu ogółem: 1 245 648,00 PLN, w tym:
Kwota dofinansowania: 1 245 648,00 PLN
Wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 28.07.2020-27.07.2023, przedłużenie do 27.07.2025 (łącznie 60 miesięcy).
Krótki opis projektu
Termoregulacja jest jednym z podstawowych aspektów homeostazy, która polega na utrzymywaniu stałej temperatury organizmu, niezależnie od środowiska zewnętrznego. Ludzie, podobnie jak wszystkie organizmy stało-cieplne (endotermia), mają stałą wewnętrzną temperaturę ciała (Tc), podczas gdy temperatura skóry (Ts) podlega znacznym zmianom w zależności od otoczenia. Praktycznie wszystkie choroby sercowo-naczyniowe mogą prowadzić do niewydolności serca (NS), w wyniku czego częstość występowania NS wzrasta na całym świecie. Wiele objawów, takich jak zwiększone pocenie się, nieproporcjonalne uczucie gorąca lub zimna itp., często zgłaszane przez pacjentów z NS, mogą pośrednio świadczyć o upośledzonej termoregulacji. Na podstawie skąpych i fragmentarycznych danych wydaje się, że termoregulacja może być zaburzona w HF. Ostatnie postępy w technologii pozwalają na ciągły pomiar Tc (dzięki dojelitowym kapsułkom monitorującym temperaturę) i Ts (dzięki samoprzylepnym czujnikom na powierzchni skóry). Termografia na podczerwień (ang. infrared thermography – IRT) pozwala na tworzenie map temperatury skóry całego ciała w spoczynku i podczas wysiłku fizycznego. Analiza impedancji bioelektrycznej (ang. bioelectrical impedance analysis – BIA) pozwala na oszacowanie stanu nawodnienia organizmu,
w tym zmian po celowych interwencjach w stan nawodnienia (np. prowokacja płynowa – ang. fluid challenge – FC i prowokacja moczopędna – ang. diuretic challenge – DC).
Podstawowym celem projektu jest zbadanie zależności między termoregulacją a stanem nawodnienia organizmu w spoczynku i podczas wysiłku fizycznego w przewlekłej HF.
Metodologia projektu badawczego
Badanie planowane jest na 36 miesięcy. Badana populacja będzie składać się ze 120 pacjentów (mężczyzn lub kobiet) z przewlekłą (trwającą co najmniej 3 miesiące), stabilną NS (klasa I-II wg NYHA), między 18 a 70 rokiem życia, którzy zostaną włączeni do badania (zgodnie z określonymi kryteriami włączenia i brakiem kryteriów wykluczenia) w ciągu pierwszych 18 miesięcy. Trzy zestawy badań (w co najmniej 24-godzinnych odstępach) zostaną przeprowadzone w różnych stanach nawodnienia: (I) normalne nawodnienie, (II) zmniejszenie nawodnienie po DC i (III) zwiększone nawodnienie po FC. Każdy zestaw badań będzie obejmował: a) ocenę stanu nawodnienia za pomocą BIA, b) 12-minutowy test wysiłkowy na bieżni, c) IRT, d) pomiary Tc, oraz e) pomiary Ts. Ponadto zostanie przeprowadzone monitorowanie 24-godzinne (dobowych) rytmów Tc i Ts.
Projekt będzie realizowany we współpracy z Wydziałem Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej z Katedry Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie.
Najważniejsze spodziewane efekty
Projekt poszerzy nasze zrozumienie dotyczące termoregulacji w reprezentatywnej grupie pacjentów z NS. Po raz pierwszy planujemy użyć IRT do zbadania Ts. Integracja 24-godzinnych pomiarów Tc i Ts pozwoli po raz pierwszy monitorować rytmy dobowe temperatury w NS. Unikatowo pomiary temperatury będą powtarzane trzykrotnie: (1) wyjściowo (prawidłowy stan nawodnienia), (2) po prowokacji moczopędnej (obniżone nawodnienie) i (3) po prowokacji płynowej (zwiększone nawodnienie) w celu zbadania wpływu zmian stanu nawodnienia na temperaturę i wydolność fizyczną. Brak danych na ten temat powoduje brak zainteresowania termoregulacją, podczas gdy w rzeczywistości zaburzenia termoregulacji mogą być w przyszłości uznane za kolejną „chorobę towarzyszącą” (ang. comorbidity) w niewydolności serca.
Projekt finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki, przy współpracy z Akademią Górniczo-Hutniczą im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej (LIDER)
Projekt: OPUS 17
Kierownik Projektu po stronie KSS: prof. dr hab. med. Grzegorz Gajos
Kwota projektu ogółem: 108 360,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 108 360,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 05.03.2020-04.03.2023, przedłużenie do 04.03.2025 (łącznie 60 miesięcy).
Krótki opis projektu:
Projekt ma na celu ewaluację potencjału antyoksydacyjnego wybranych karotenoidów względem hemoglobiny, identyfikację karotenoidów jako związków modyfikujących własności fizyko-chemiczne erytrocytów, a także stanów hemoglobiny w nich zawartej ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na zdolność odwracalnego wiązania i uwalniania tlenu przez żelazo hemowe, oraz wyznaczenie składu karotenoidowego i pierwiastkowego osocza.
Ponadto, celem proponowanych badań jest wyznaczenie stężeń nanocząstek nieorganicznych (TiO2, Ag-NPs, Au-NPs), które wywołują stres oksydacyjny modyfikujący funkcjonowanie błon erytrocytów przy jednoczesnym braku zmiany powinowactwa do tlenu w nich zawartej hemoglobiny oraz stężeń dla których wywołany efekt będzie wpływał na wysycenie hemoglobiny tlenem. Dodatkowo celem projektu jest skonstruowanie w oparciu o badane naturalne i nieorganiczne nanocząstki układów hybrydowych, oraz rozpoznanie ich możliwego synergistycznego lub niwelującego/antagonistycznego wpływu na własności fizyko-chemiczne i funkcjonalność błon erytrocytów i zawartej w nich hemoglobiny.
Do badań wykorzystane zostaną próbki krwi pochodzące od osób zdrowych i chorych z rozpoznaną cukrzycą typu 2.
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki.
Projekt: OPUS 15
Kwota projektu ogółem: 1 123 600,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 1 123 600,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 06.02.2019 – 05.02.2022, przedłużenie do 05.08.2024 (łącznie 66 miesięcy).
Krótki opis projektu:
Głównym celem projektu jest ocena wpływu doustnych antykoagulantów niebędących antagonistami witaminy K (NOACs) na mechanizmy w szczególności związanymi ze szlakami receptorów proteaz PAR, prowadzącymi do wapnienia zastawek aortalnych u pacjentów ze stenozą aortalną (AS). Wpływ NOACs na patobiologię stenozy aortalnej będzie oceniany kompleksowo przy użyciu zróżnicowanych, zaawanasowanych metod in vitro i ex vivo, w tym konfokalnej mikroskopii Ramanowskiej i mikrotomografii komputerowej. Wynikiem badań będzie odpowiedź na pytanie czy u osób z AS leczenie przeciwzakrzepowe przy pomocy NOACs może spowalniać postęp choroby, przynajmniej u pacjentów z łagodną do umiarkowanej postaci AS.
Kierownik Projektu: dr hab. n. biol. Joanna Natorska, prof. UJ
Stypendium naukowe NCN: mgr inż. Magdalena Kopytek
Projekt jest finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki.
Projekt: OPUS 15
Kwota projektu ogółem: 787 920,00 PLN, w tym:
kwota dofinansowania: 787 920,00 PLN
wkład własny: 0,00 PLN
Realizacja projektu: 21.02.2019 – 20.02.2022, przedłużenie do 20.08.2024 (łącznie 66 miesięcy).
Krótki opis projektu:
Włóknienie serca jest niezwykle skomplikowanym procesem, który podlega wielopoziomowej kontroli, a którego mechanizmy są w dalszym ciągu przedmiotem badań. Wiadomo natomiast, że proces ten przyczynia się do gorszego przebiegu kardiomiopatii rozstrzeniowej oraz gorszego rokowania.
Celem projektu jest analiza zmian ilościowych oraz jakościowych występujących w przebiegu włóknienia serca u chorych z kardiomiopatią rozstrzeniową za pomocą rezonansu magnetycznego (wyjściowo i po roku obserwacji). Ponadto w trakcie wizyt kontrolnych w 3, 6, 9 i 12 miesiącu zostanie pobrana krew do oceny 6 biomarkerów włóknienia, tj. markerów opisujących metabolizm kolagenu i markery oceniające kontrole włóknienia. W 12 i 18 miesiącu za pomocą badania echokardiograficznego oceniony zostanie remodeling serca, a także w monitorowaniu Holtera określone zostaną zaburzenia rytmu serca. Zarówno zmiany stężenia biomarkerów (kinetyka) oraz wyniki badania echokardiograficznego i Holtera zostaną odniesione do dynamiki włóknienia, określonej w rezonansie serca.
Kierownik Projektu: dr hab. n. med. Paweł Rubiś, prof. UJ
Stypendium naukowe NCN: lek. Ewa Dziewięcka