Dr n. med. Anna Rzucidło-Hymczak, Kierownik Oddziału Chorób Infekcyjnych Dzieci i Hepatologii Dziecięcej — przedstawia zagadnienie ostrego zapalenia wątroby o nieustalonej etiologii u dzieci
Ostre zapalenie wątroby o nieustalonej etiologii wykryto u dzieci w wielu krajach na świecie. Pierwsze przypadki zachorowania zaraportowano w kwietniu 2022 w Wielkiej Brytanii. Choroba pojawiła się już w wielu krajach europejskich, także w Polsce. Również w Krakowskim Szpitalu Specjalistycznym im. Jana Pawła II (Oddział Chorób Infekcyjnych Dzieci i Hepatologii Dziecięcej) diagnozujemy takie przypadki. Wszystkie podejrzenia choroby sukcesywnie zgłaszamy do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.
Aktualnie za najbardziej prawdopodobną przyczynę pojawienia się nowej choroby u dzieci uznaje się czynnik zakaźny, w tym najbardziej podejrzewa się adenowirusy. Postuluje się również związek z niedawno przebytym zakażeniem SARS-CoV-2. Większość dotychczas chorych nie była szczepiona przeciwko COVID-19. Najczęściej chorowały młodsze dzieci, poniżej 10 roku życia. Co bardzo niepokojące, z powodu niewydolności wątroby, niektóre dzieci wymagały przeszczepienia tego organu.
W związku z prowadzonym na całym świecie dochodzeniem ustalono obraz kliniczny choroby, która manifestuje się ciężkim, ostrym zapaleniem wątroby.
Klinicznie u dziecka obserwuje się:
- żółtaczkę (żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych),
- dolegliwości żołądkowo- jelitowe (nudności, wymioty, biegunkę, bóle brzucha),
- możliwe również wystąpienie ciemnego zabarwienia moczu, odbarwionych stolców,
- u większości dzieci przebieg choroby był bezgorączkowy.
Laboratoryjnie stwierdza się:
- podniesione wartości enzymów wątrobowych (aninotransferazy alaninowej ALT i asparaginianowej AST, wartości > 500 IU/L),
- możliwe również wystąpienie podniesionych wartości innych parametrów wątrobowych ( GGTP, ALP, kwasy żółciowe, bilirubina),
- w razie wystąpienia ostrej niewydolności wątroby dodatkowo pojawiają się zaburzenia osoczowych czynników krzepnięcia, hipoalbuminemia z wysiękami w jamach ciała, encefalopatia.
Aby rozpoznać nową jednostkę chorobową u dziecka należy wykonać badania wykluczające wszystkie dotychczas znane przyczyny zapaleń wątroby. W pierwszej kolejności zakażenia wirusami hepatotropowymi takimi jak: HAV, HBV, HCV, HDV, HEV. Konieczne jest wykonanie badań w kierunku innych wirusów mogących wywołać zapalenie wątroby, w tym powszechnych wirusów z grupy herpes: CMV (cytomegalii), EBV (mononukleozy zakaźnej), HSV (opryszczki pospolitej), VZV (ospy wietrznej i półpaśca). Przyczyną zapalenia wątroby może być również infekcja Parwowirusem B19, czy enterowirusami. Należy pamiętać, że po ostrym nieżycie żołądkowo-jelitowym wywołanym przez rota czy norowirusy również u części dzieci może pojawić się przejściowa łagodna hipertransaminazemia, samoistnie ustępująca i niewymagająca leczenia. Podczas diagnostyki dzieci z podejrzeniem wystąpienia nowej choroby nie wolno zapominać o innych (nieinfekcyjnych) przyczynach zapaleń wątroby, które również należy uwzględnić w różnicowaniu. Konieczne jest wykonanie badań w kierunku choroby Wilsona, niedoboru alfa 1-AT, celiakii, toksycznego/polekowego uszkodzenia wątroby czy autoimmunologicznego zapalenia wątroby.
Na koniec troszkę więcej o adenowirusach. To bezosłonkowe wirusy zbudowane z dwuniciowego DNA. Dotychczas wyodrębniono 51 serotypów tych wirusów, z czego około 1/3 jest chorobotwórcza dla człowieka. Zakażenia adenowirusami u ludzi dotyczą najczęściej górnych i dolnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego czy narządu wzroku. Adenowirusy powszechnie wywołują takie choroby jak epidemiczne zapalenie spojówek, zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli i płuc, krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego, ostry nieżyt żołądkowo- jelitowy. Rzadziej wirusy te mogą wywołać zapalenie mięśnia sercowego czy zapalenie mózgu. Ostatnio coraz częściej wiąże się je z nową jednostką chorobową występująca u dzieci na całym świecie, czyli ostrym zapaleniem wątroby o nie do końca jeszcze ustalonej etiologii.