Projekt finansowany ze środków na naukę z budżetu Narodowego Centrum Nauki.

Kwota projektu ogółem: 940 144,00 PLN, w tym:

kwota dofinansowania: 940 144,00 PLN

wkład własny: 0,00 PLN

Realizacja projektu: 09.06.2014 – 08.06.2017

Krótki opis projektu: 

Ponieważ skrzepy fibrynowe o zbitej strukturze odporne na lizę stwierdza się u chorych z samoistną żylną chorobą zakrzepowo-zatorowa (ŻChZZ) (A. Undas et al. Blood 2009), celem projektu było wyjaśnienie roli fenotypu skrzepu fibrynowego w ŻChZZ o różnych przyczynach, nawrotach choroby i jej powikłaniach.

Hipotezy robocze:

• Niekorzystne właściwości skrzepu fibrynowego w tym zmniejszenie porowatości i podatności na lizę u pacjentów z ŻChZZ związaną z przejściowymi czynnikami ryzyka są mniej nasilone w porównaniu z samoistną ŻChZZ.
• Prozakrzepowy fenotyp skrzepu fibrynowego występujący u pacjentów z ŻChZZ po zaprzestaniu antykoagulacji jest związany ze wzrostem ryzyka nawrotu tej choroby oraz zespołu pozakrzepowego.
• Nieprawidłowe właściwości skrzepu fibrynowego w ŻChZZ wiążą się z modyfikacją cząsteczek fibrynogenu oraz plazminogenu przejawiającą się słabszym wiązaniem plazminogenu do fibryny.

Metoda badawcza

Do prospektywnego badania obserwacyjnego włączono 500 kolejnych pacjentów w wieku od 18 do 50 lat z udokumentowaną indukowaną lub samoistną ŻChZZ tj. zakrzepicą żył głębokich (ZŻG) i/lub zatorowością płucną (ZP). Do grupy o znanym przejściowym czynniku sprawczym ŻChZZ zakwalifikowano pacjentów z ŻChZZ związaną z operacją z zastosowaniem znieczulenia ogólnego, poważnym urazem, złamaniem nogi lub opatrunkiem gipsowym na kończynie, hospitalizacją w ciągu miesiąca poprzedzającego incydent, przyjmowaniem zawierających estrogen środków antykoncepcyjnych lub hormonalnej terapii zastępczej, ciążą lub porodem mającym miejsce w ciągu 3 miesięcy przed wystąpieniem epizodu zakrzepowego. Do grupy samoistnej ŻChZZ rekrutowano pacjentów, u których nie stwierdzono choroby nowotworowej, ani przejściowej przyczyny zakrzepicy. Czas od incydentu do włączenia wynosił 6-18 miesięcy. Kryteria wykluczające pacjentów z badania obejmowały:

• ZŻG w innym miejscu niż kończyny,
• ostry zespół wieńcowy lub udar mózgu w ciągu ostatnich 6 miesięcy,
• nowotwór złośliwy,
• objawy ostrej infekcji,
• INR> 1,2,
• wskazanie do przewlekłej antykoagulacji z przyczyn innych niż ŻChZZ,
• krańcową niewydolność nerek,
• trombofilię dużego ryzyka.

Grupę kontrolną (n = 200) dopasowano do grupy badanej pod względem wieku i płci. Pacjentów ocenianio przy włączeniu do badania oraz 12-18 miesięcy później w przypadku osób, u których na stałe odstawiono leczenie przeciwkrzepliwe. Od 6 do 24 miesięcy pacjentów obserwowano pod kątem nawracającej ŻChZZ, wystąpienia zespołu prozakrzepowego oraz krwawień. Badania prowadzono z użyciem skrzepów wytworzonych z osocza oraz oczyszczonego fibrynogenu pacjenta.
Analizy określające fenotyp skrzepu obejęły przepuszczalność skrzepu fibrynowego z użyciem systemu ciśnieniowego, fazę opóźnienia oraz maksymalną wartość absorbancji krzywej turbidymetrycznej, trzy testy fibrynolityczne z różnym stężeniem końcowym rekombinowanego tPA do zbadania czasu lizy lub jego równoważników oraz właściwości lepkosprężystych za pomocą reometru. Jako czynniki wpływające na właściwości fibryny oceniono: fibrynogen, białko C-reaktywne, glukoza, homocysteina całkowita, lipoproteina(a), potencjał generacji trombiny, białka układu fibrynolizy (plazminogen, α2-antyplazmina, inhibitor fibrynolizy aktywowany trombiną oraz inhibitor aktywatora plazminogenu), czynnik XIII wraz z jego polimorfizmem Val34Leu oraz polimorfizmami łańcuchów fibrynogenu: Aα Thr312Ala, Bβ Arg448Lys oraz Bβ (-455G/A). Skrzepy otrzymywane z osocza i z oczyszczonego fibrynogenu oceniano za pomocą technik skaningowej mikroskopii elektronowej i mikroskopii konfokalnej. U wybranych pacjentów z ŻChZZ przeprowadzono izolację plazminogenu oraz ocenę jego konwersji do plazminy metodą Western blot. Następnie oceniono wiązanie plazminogenu do fibryny za pomocą powierzchniowego rezonansu plazmonowego.
Wpływ rezultatów z patofizjologicznego punktu widzenia, projekt dał możliwość pogłębienia wiedzy na temat roli właściwości skrzepu fibrynowego w ŻChZZ z naciskiem na zmiany jakościowe osoczowego fibrynogenu i plazminogenu. W dłuższej perspektywie wyniki projektu pomogą w identyfikacji pacjentów o zwiększonym ryzyku ŻChZZ i jej nawrotu oraz zespołu pozakrzepowego.

Kierownik Projektu: Prof. dr hab. n. med. Anetta Undas